Državni sekretar u Ministarstvu prosvjete, nauke i tehnološkog razvoja Muhedin Fijuljanin, uputio je direktorima obrazovno-vaspitnih ustanova u Novom Pazaru, Tutinu, Sjenici i Prijepolju, Školskoj upravi Kraljevo, Školskoj upravi Užice i Grupi za stručno-pedagoški nadzor za opštine Novi Pazar, Sjenica i Tutin sa sjedištem u Novom Pazaru, pismo sa uputstvom o obezbjeđivanju ostvarivanja obrazovno-vaspitnog rada na bosanskom jeziku za pripadnike bošnjačke nacionalne zajednice, u kome se kaže:
“Poštovani,
S obzirom da se nalazimo praktično na početku nove školske 2013/2014. godine, a imajući u vidu činjenicu da će se u Vašoj školi od 2. septembra 2013. godine za pripadnike bošnjačke nacionalne zajednice obrazovno-vaspitni rad izvoditi na bosanskom jeziku, u funkciji državnog sekretara za preduniverzitetsko obrazovanje, dužnost mi je ukazati Vam na sledeće:
Ostvarivanje prava na obrazovanje na maternjem jeziku za sve građane Republike Srbije zagarantovano je Ustavom Republike Srbije, Zakonom o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina, Zakonom o nacionalnim savetima nacionalnih manjina, Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, Zakonom o osnovnom obrazovanju i vaspitanju, Zakonom o srednjem obrazovanju i vaspitanju, kao i odgovarajućim međunarodnim konvencijama, poveljama i drugim dokumentima koje je naša zemlja prihvatila i ugradila u svoj zakonodavni sistem.
Ustavom Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 83/06) regulisano je da „Republika Srbija štiti prava nacionalnih manjina“, kao i, posebno, da „država jemči posebnu zaštitu nacionalnim manjinama radi ostvarivanja potpune ravnopravnosti i očuvanja njihovog nacionalnog identiteta“. Posebno, članom 79. Ustava, pripadnicima nacionalnih manjina se, između ostalog, garantuje i pravo na „izražavanje, čuvanje, negovanje, razvijanje i javno izražavanje nacionalne, etničke, kulturne i vjerske posebnosti“, kao i na „korišćenje svog jezika i pisma“, te „školovanje na svom jeziku u državnim ustanovama“.
Zakonom o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina („Službeni glasnik SRJ“, br. 11/2002), regulisano je da „pripadnici manjina imaju pravo na vaspitanje i obrazovanje na svom jeziku u institucijama predškolskog, osnovnog i srednjeg vaspitanja i obrazovanja“ (čl. 13. st. 1. Zakona).
Čl. 9. st. 2. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS”, br. 72/2009, 52/2011 i 55/2013), utvrđeno je da se „za pripadnike nacionalne manjine obrazovno-vaspitni rad ostvaruje na maternjem jeziku”.
Čl. 12. Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS”, br. 55/2013) propisano je, stavom 2, da se „za pripadnike nacionalne manjine obrazovno-vaspitni rad ostvaruje i na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično, ako se prilikom upisa u prvi razred za to opredeli najmanje 15 učenika“. Stavom 3. istog člana propisano je da „škola može da ostvaruje obrazovno-vaspitni rad na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja, u skladu sa zakonom“. Članom 87. stav 5. Zakona, propisano je da „kada se obrazovno-vaspitni rad ostvaruje i na jeziku nacionalne manjine, evidencija se vodi i na jeziku i pismu te nacionalne manjine“.
Čl. 5. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS”, br. 55/2013), stav 2, regulisano je da se „za pripadnike nacionalne manjine obrazovno-vaspitni rad ostvaruje i na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično, ako se prilikom upisa u prvi razred za to opredeli najmanje 15 učenika“. Stavom 3. istog člana propisano je da „škola može da ostvaruje obrazovno-vaspitni rad na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja, u skladu sa zakonom“. Članom 76. Zakona, stavom 5, propisano je da „kada se obrazovno-vaspitni rad ostvaruje i na jeziku nacionalne manjine, evidencija se vodi i na jeziku i pismu te nacionalne manjine“, odnosno, stavom 6, da se „evidencija može voditi i samo na jeziku i pismu nacionalne manjine na obrascu koji propisuje ministar, kao deo podzakonskog akta iz stava 3. ovog člana“.
Pitanje ostvarivanja obrazovno-vaspitnog rada na bosanskom jeziku za pripadnike bošnjačke nacionalne zajednice uobličeno je i odgovarajućim podzakonskim aktima Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja. U tom smislu, 20. marta 2013. godine, donet je Pravilnik o dopuni Pravilnika o nastavnom planu i programu za prvi i drugi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja (br. 680-00-00269/2011-06-1), Pravilnik o dopuni Pravilnika o nastavnom planu za drugi ciklus osnovnog obrazovanja i vaspitanja i nastavnom programu za peti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja (br. 680-00-00269/2012-06-2) i Pravilnik o dopuni Pravilnika o nastavnom planu i programu za gimnaziju (br. 680-00-00269/2012-06-3). U isto vreme Nacionalni prosvetni savet usvojio je Pravilnik o dopunama Pravilnika o planu udžbenika (br. 612-00-133/8/2013-06). Svi navedeni pravilnici objavljeni su u „Prosvetnom glasniku“ br. 4. od 15. maja 2013. godine a primenjuju se od školske 2013/2014. godine, odnosno od 2. septembra 2013. godine. Pravilnikom o dopuni Pravilnika o planu udžbenika, broj 612-00-133/66/2013-06 od 25. juna, u planu udžbenika za osnovnu školu, prvi ciklus, prvi razred, planu udžbenika za osnovnu školu, drugi ciklus, peti razred i planu udžbenika za gimnazije, prvi razred, uvršteni su i dodaci za udžbenike iz predmeta koji su od posebnog značaja za pripadnike nacionalnih manjina (Svet oko nas, Likovna kultura, Muzička kultura i Istorija). Isti pravilnik objavljen je u „Prosvetnom glasniku“, br. 13. od 29. jula 2013. godine i primenjuje se, takođe, od školske 2013/2014. godine.
Objavljivanje pravilnika o stepenu i vrsti obrazovanja nastavnika, stručnih saradnika i pomoćnih nastavnika za izvođenje nastave bosanskog jezika, odnosno bosanskog jezika i književnosti, biće završeno u narednim danima, o čemu ćete biti blagovremeno obavešteni.
Što se pitanja udžbenika za nastavu na bosanskom jeziku tiče to pitanje će biti rešeno s obzirom na činjenicu da su neki udžbenici odobreni, neki su u postupku odobravanja, a jedan broj udžbenika je uvršten i u program „Besplatnih udžbenika“ za školsku 2013/2014. godinu (tri besplatna udžbenika na bosanskom jeziku za učenike prvog razreda osnove škole), na osnovu posebnog zaključka Vlade Republike Srbije. Eventualno kašnjenje pojedinih udžbenika ni u kojem slučaju ne može dovesti u pitanje redovan početak nastave – obrazovno-vaspitnog rada u Vašoj ustanovi, shodno napred navedenom.
U skladu sa zakonskim propisima, na realizaciji ostvarivanja vaspitno-obrazovnog rada za pripadnike bošnjačke nacionalne zajednice na njihovom maternjem jeziku, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja već duži niz godina zajednički (u partnerskom odnosu) radi sa Bošnjačkim nacionalnim vijećem (Nacionalnim savetom bošnjačke nacionalne manjine). Tako je, u svrhu pripreme za obrazovno-vaspitni rad na bosanskom jeziku od početka 2013/2014. školske godine, u tri predškolske ustavove, tri osnovne škole i tri gimnazije u Novom Pazaru, Sjenici i Tutinu, od 21. 02. 2013. godine, organizovana pripremna nastava na bosanskom jeziku (odobrenje Ministarstva, broj 601-00-00018/2013-06 od 11. 02. 2013. godine), a saradnja Ministarstva i Bošnjačkog nacionalnog vijeće uspostavljena je i u svim ostalim zakonom propisanim poslovima u ovoj oblasti (priprema nastavnih planova i programa, priprema plana udžbenika i dr.).
U skladu sa iznetim, obrazovno-vaspitni rad na bosanskom jeziku ostvarivaće se za sve učenike pripadnike bošnjačke nacionalne zajednice koji su se za to opredelili, od početka školske 2013/2014. godine, i Vaša dužnost i obaveza je da, kao neposredni rukovodilac škole, to Ustavom, zakonom i međunarodnim dokumentima zagarantovano pravo, i obezbedite, odnosno da svim učenicima pripadnicima bošnjačke nacionalne zajednice koji su se opredelili za obrazovno-vaspitni rad na svom maternjem bosanskom jeziku obezbedite to pravo, kao i da obezbedite ostvarivanje vaspitno-obrazovnog rada na srpskom jeziku za sve one koji su se za to opredelili. Neophodno je, u tom smislu, takođe, da, u skladu sa Vašim ovlašćenjima, obezbedite sve potrebne organizacione i tehničke uslove kako bi se napred navedeno u punoj meri i na pravovaljan način ostvarilo počev od 2. septembra 2013. godine, kao i da ispoštujete ostale propisane zakonske odredbe u pogledu načina vođenja evidencije i izdavanja javnih isprava, u skladu sa zakonom.“